geestelijke verzorger in een hospice

Nieuwe rituelen vanuit hospicepraktijk en theaterelementen
Rituelen zijn niet meer zoals ze waren. Wel zijn ze minstens zo belangrijk als in het verleden. Om de veranderende mogelijkheden te delen, biedt Hospice Bardo een scholing aan, gebaseerd op deskundigheid en praktijkervaringen.

Dat de uitvaartbranche in beweging is, blijkt onder meer uit de rituelen die worden uitgevoerd bij ziekte, overlijden en rouw. Jan Berkvens is geestelijk verzorger bij Hospice Bardo in Hoofddorp. "Nu steeds minder mensen religieuze rituelen tot hun beschikking hebben, weten ze vaak niet goed hoe ze een betekenisvol ritueel kunnen vormgeven”, zegt hij. "Terwijl rituelen zo belangrijk zijn voor individuen of om met elkaar uit te voeren. In Hospice Bardo zie ik cliënten worstelen die nog iets moeten afsluiten met een overleden partner. Er zijn veel mogelijkheden en bronnen.”  

Niet per se plechtig
Hospice Bardo biedt, behalve een plek om te sterven, voorlichting en educatie.
Om mogelijkheden en ideeën voor nieuwe rituelen te laten zien, verzorgt het hospice de eendaagse scholing Nieuwe rituelen en vieringen. Berkvens geeft deze samen met theatermaker en kunstenaar Sophie Mantel. "We begonnen met deze scholing voor universiteitsstudenten geestelijke verzorging”, vertelt hij. "Al snel sloten anderen aan, waaronder veel uitvaartverzorgers.” Inmiddels staat op de website de scholing vermeld voor geestelijk verzorgers, ritueel begeleiders, verpleegkundigen, rouwbegeleiders en uitvaartverzorgers.
Hij begrijpt wel waarom de scholing bij die doelgroep aanslaat: "Religieuze rituelen zijn vaak plechtig. Ze worden heel serieus in stilte of met vaste woorden uitgevoerd, maar er kan veel meer. Tijdens de scholing bieden we gereedschap: wat kun je hoe gebruiken, waar en waarom kies je voor een bepaald ritueel. Bij een uitvaartplechtigheid staan de stoelen vaak in rijen of in een kring. Maar er is meer mogelijk. Hoe past dat bij het ritueel dat je wilt neerzetten? Wat we willen, is de bestaande rituelen verrijken en keuzes vrijer maken.”

Praktijksituaties
Het ‘gereedschap’ dat de docenten bieden, is gebaseerd op vijf hoofdelementen uit de theaterwereld. Die structuur geeft bijeenkomsten vorm en versterkt de persoonlijke performance en de participatie van deelnemers.
Berkvens vat het verloop van de scholingsdag samen: "Na een inleiding met theorie, beelden en storytelling, maken groepjes deelnemers aan de hand van een casus een persoonlijk ritueel. Per ritueel volgt feedback. Na de lunch ontwikkelt elk groepje een nieuw groepsritueel en geven deelnemers en docenten wederom feedback.” De eerstvolgende scholingsdag is op 14 november. Opgeven kan via www.hospicebardo.nl, onder het kopje ‘Leerhuis’.

[Gepubliceerd in Vakblad Uitvaart]