een goed verhaal

De vroege dood van veldmuisje Morris

Kinderen die een broertje of zusje verliezen, worden al vroeg in hun leven geconfronteerd met verdriet. Bij hen werkt rouwen anders dan bij volwassenen. Van de uitvaartondernemer vraagt dat dan ook andere vaardigheden en middelen. GZ- en kinderpsycholoog Carine Kappeyne van de Coppello schreef een boek voor die kinderen.

"Verhalen kunnen helpen”, zegt Kappeyne van de Coppello. "Ik praat al dertig jaar met kinderen over het verlies van hun broertje of zusje, en regelmatig schrijf ik verhaaltjes om daarbij therapeutisch te gebruiken.” Onlangs schreef ze het boek ‘De dag dat het anders werd’. Ze deed dat op verzoek van Stichting Nooit Voorbij, die zich inzet om nabestaanden van een overleden kind te ondersteunen.

Geen blauwdruk voor rouwen
"In het boek staan eigenlijk de verhalen die de kinderen me vertelden”, zegt Kappeyne van de Coppello. "Dat blijkt ook wel uit de reacties die ik krijg. Zelfs mensen die ik tien, twintig jaar geleden hielp, herkennen dingen van zichzelf in het boek. Dat raakt me.” Ze benadrukt dat er geen blauwdruk bestaat voor rouwen, want rouwen en herstellen doet iedereen verschillend. Dat geldt evengoed voor kinderen als voor volwassenen. De personages in het boek zijn veldmuizen. Het muisje Matsie verliest zijn broertje Morris, neemt de jonge lezers mee in zijn rouwproces en komt van alles tegen waar rouwende mensen ook tegenaan kunnen lopen als ze op jonge leeftijd een broertje of zusje verliezen.

Gebalsemd muizenkindje
De schrijfster benoemt de dingen zoals ze zijn. Morris is gestopt met leven en wordt dus niet weer wakker. Mogelijke taboes komen voorbij. Ook wordt het overleden muizenkindje gebalsemd. Het verlies is er en anderen reageren niet altijd perfect.
"Ouders hebben niet altijd meteen voldoende rust en ruimte voor de kinderen die wél zijn blijven leven”, stelt Kappeyne van de Coppello. "Dat is niet erg. Wel zijn er valkuilen, vaak doordat volwassenen de kinderen willen beschermen. Dat is ook de reden dat ouders soms het woord ‘dood’ niet gebruiken. Beter is het om de dood wel te benoemen, om te laten zien wat er is. Dat heb ik in het boek dan ook gedaan.”
Om die reden drong de schrijfster bij illustrator Petra Konijn erop aan om Matsie en de andere personages niet als vrolijke muizen te schilderen, maar met menselijke emoties van rouw. Ze is erg tevreden over de samenwerking en het resultaat.
"Aan het begin en aan het eind van het boek was dezelfde tekening van Matsie en Morris afgebeeld”, vertelt ze. "Maar in het begin leeft Morris nog en aan het eind van het boek is hij dood. Petra loste dat op door de tekening aan het eind in een lijstje te schilderen. Daarmee is het verlies eerlijk uitgebeeld.”    

We vragen wat zij willen
Het overlijden van een kind is essentieel anders dan van een volwassene, beaamt ook Desley Boxtart. Samen met Sanneke de Graaf heeft ze uitvaartonderneming Knuf & Ko, gespecialiseerd in kinderuitvaarten.
"Een kinderuitvaart vraagt meer tijd en aandacht”, zegt Boxtart. "Vaak is het overleden kind thuis opgebaard, willen de ouders zelf de laatste verzorging doen en regelmatig kiezen ze voor balsemen. Elke dag gaat een van ons even langs en de broertjes en zusjes betrekken we zoveel mogelijk erbij. Hoe we ze benaderen, verschilt per gezin. We hebben een bordspel ontwikkeld waarmee we uitleggen wat er gebeurt, een boekenkoffer en heel belangrijk: we vragen wat zij willen. Er is geen vaste richtlijn.” Niet ieder kind houdt van boeken. Ze verwacht wel dat De dag dat het anders werd binnenkort in de boekenkoffer van Knuf & Ko ligt.    

[Gepubliceerd in Vakblad Uitvaart]